طرحواره ها ساختار رواني و چهارچوب فكري هر فرد است كه در زمان كودكي شكل گرفته و در ابتداي نوجواني خود را نشان داده و عمولا تا كهنسالي همراه فرد است و ريشه در مواردي نظير اعتماد به نفس و يا عزت نفس هر فرد دارد. طرحواره چيست؟ لغت طرحواره(طرحواره به انگليسي: Schema) براي نخستين بار در قرن بيستم توسط يك روانشناس انگليسي به نام فردريك بارتلت در يكي از تئوري هاي او به نام تئوري يادگيري عنوان شد. پس از آن طرحواره ها مورد توجه روانشناسان واقع شدند و تحقيقات زيادي در زمينه شناخت طرحواره ها تحت عنوان طرحواره درماني صورت گرفت. در واقع طرحواره هاي ناسازگار اوليه كه به آنها تله شخصيتي نيز گفته مي شود، شايد يكي از اصلي ترين مشكلاتي است كه، ممكن است براي هر انساني پيش بيايد. اگر فردي گرفتار تله هاي شخصيتي شود، روند زندگيش با اختلالات جدي روبرو ميشود و شادي و آرامش وي صلب مي گردد. بيشتر تله ها در هم تنيده اند و به مسائلي همچون عزت نفس و اعتماد به نفس فرد مربوط مي شوند. در اين مقاله از دسته مقالات سايت راز موفقيت قصد داريم در مورد طرحواره ها يا همان تله هاي شخصيتي صحبت كرده، به انواع و شيوه هاي شكل گيري آن بپردازيم و نهايت ريشه هاي تحولي آن را بررسي كنيم..
طرحواره چيست؟
طرحواره چيست؟
طرحواره به انگليسي(Schema)، در واقع قالب و چارچوب باورها و شناخت فرد از خود و محيط پيرامونش است كه باعث تفسير و سازماندهي اطلاعات مي گردد. دراصل طرحواره يك چارچوب ذهني است كه، طبق آن ورودي هاي ذهنمان را سازماندهي مي كنيم. يعني هر ورودي كه مطابق بر باورها و عقايد زندگيمان باشد را نگه داشته و بقيه آنها را حذف مي كنيم. در حالت كلي طرحواره ها مفيد هستند چراكه، كمك ميكنند ذهن ما الگو و ساختار مشخصي براي دسته بندي ورودي هاي خود داشته باشد. مشكل اصلي زماني ايجاد مي شود كه اين باورها و عقايد مخرب و اشتباه باشند و موجب آزار و اذيت ما شوند. آنجاست كه به آنها طرحواره هاي ناسازگار مي گويند.
ژان پياژه طرحواره درمانگرتصور كنيد طرحواره ها نبودند. يعني هيچ الگوي ذهني نداشتيد. مطمئنا نمي توانستيد تجارب خود را به كار برده و براي آينده برنامه ريزي كنيد.ژان پياژه
برسي انيميشن درون بيرون با زيرنويس فارسي در مبحث طرحواره شناسي
انيميشن درون و بيرون يا پشت و رو (به انگليسي: Inside Out) يكي از انيميشن هاي موفق سال ۲۰۱۶ با موضوع طرحواره درماني و نحوه شكل گيري طرحواره ها است. اين انيميشن يك كار كمدي-درام و ماجراجويي به كارگرداني پيت داكتر است. ارائه انيميشن سرنشينان درون توسط والت ديزني پيكچرز در ۱۹ ژوئن ۲۰۱۵ است.
ايده اصلي فيلم درونِ بيرون تاثير احساسات در درمان انواع طرح واره ها و تاثير بروز بجا و در زمان درست هر احساس در عدم شكل گيري تله هاي شخصيتي است كه، بر اساس احساسات و تجربيات پيت داكتر در سنين نوجواني كه بخاطر نقل مكان به كشور دانمارك دچار تشويش‌هاي اجتماعي شده بود به تحرير درآمده است.
طرحواره ها چگونه شكل مي گيرند؟
بسياري از طرحواره ها در سالهاي اوليه زندگي (به خصوص سه سال اول)شكل مي گيرند، با گذشت زمان قوي تر شده و به حركت خود ادامه مي دهند تا جايي كه حتي عامل بسياري از تجربيات زندگي مي شوند. هرچه زمان شكل گيري تله هاي زندگي به عقب تر(يعني سالهاي نخست زندگي برگردد) بنيادي تر و قوي تر است و تغيير آن سخت تر صورت مي گيرد. در حالت كلي از آنجا كه طرحواره ها بنيادي ترين و عمومي ترين باور هاي فرد هستند، تاثير عميقي در شناخت، احساس و رفتار فرد دارند و ميتوانند كاملا بر زندگي وي مسلط شوند وهمه ي جنبه هاي زندگي را تحت تاثير قرار دهند.
نحوه شكل گيري طرح واره ها به شناخت اوليه فرد در دوران كودكي از جهان پيرامون خود برميگردد و افرادي كه كودك در آن زمان بيشترين برخورد را با آنها داشته است مثل خانواده، گروه همسالان و … بيشترين تاثير را در شكل گيري طرح واره ها دارند. اين بنياد فكري زماني كه فرد به بزرگسالي پا مي گذارد، آنچنان قدرتمند مي شود كه در تمام لايه هاي ناخود آگاه ذهن فرد نفوذ مي كند. گاهي تحت تاثير تله هاي شخصيتي اقداماتي از فرد سر مي زند كه حتي توان تفسير آنها را ندارد و بدون اينكه بداند چرا اينكار را كرده است هر بار در شرايط مشابه بازهم همين عمل از وي سرميزند.
طرحواره ها بر اساس ذهنيت هاي اوليه فرد شكل مي گيرند و تجربيات جديد موجب اصلاح و يا تغيير آنها ميشود. در اين ميان عواملي هستند كه در شكل گيري طرحواره هاي ناسازگار يا مخرب تاثير گذار هستند كه در ادامه به بررسي آنها مي پردازيم.
عوامل تاثير گذار در شكل گيري طرح واره
شكل گيري طرحواره ها
طرحواره هاي مخرب يا ناسازگار در شرايط زير سريع تر رشد كرده و ماندگاري بيشتري پيدا مي كنند.
اولين عامل شكل گيري طرحواره هاي شخصيتي عدم ارضا نيازها:
هر كودكي در بدو تولد نياز هاي بنيادين مانند نياز به دريافت عشق و محبت، نياز به امنيت جسمي، نياز به سرپناه، نياز به آموزش و … دارد. بسياري از اين نياز ها در محيط خانه و خانواده تامين ميشود. چرا كه در سالهاي اوليه كودك بيشترين ارتباط را با اعضاي خانواده خود دارد. چنانچه نياز هاي كودك در هر زمينه اي ارضا نشود، مي تواند منجر به شكل گيري تله هايي خاصي همچون طرحواره محروميت هيجاني و طرحواره طرد شدگي و … شود كه در ادامه به بررسي هر يك ميپردازيم.
برچسب:
،
بازدید: